Tradycja posługi kapelańskiej wśród rycerstwa polskiego sięga początków naszej państwowości. Duszpasterstwo wojskowe, w dzisiejszym rozumieniu tego terminu, pojawiło się w armii Rzeczypospolitej dopiero u schyłku XVII wieku. Zanim ustanowiono etat kapelanów stałych, posługi duchowe w Wojsku Polskim pełnili kapelani królów, książąt i hetmanów. W czasie wojen epoki nowożytnej rycerstwu i żołnierzom posługiwali też tzw. kaznodzieje obozowi. Duszpasterstwo wojskowe funkcjonowało również w dobie zaborów, m.in. w armiach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Podczas I wojny światowej liczne formacje polskie posiadały zorganizowaną służbę duszpasterską. Swoich kapelanów miały m.in. Legiony Polskie, formacje powstałe w Rosji i Armia Błękitna gen. Józefa Hallera, która powstała we Francji. Szczególnym szacunkiem wśród oficerów i żołnierzy cieszył się nazywany hetmanem serc żołnierskich kapelan Legionów Polskich bp Władysław Bandurski, sufragan lwowski.
Wraz z wybuchem niepodległości i powstaniem Wojska Polskiego w listopadzie 1918 r. rozpoczęli w nim pracę kapelani wojskowi. Armia odrodzonego państwa polskiego posiadała przeto od początku swego istnienia duszpasterstwo wojskowe. Już 4 listopada 1918 r., w efekcie porozumienia zawartego między stroną rządową - kierującym Ministerstwem Spraw Wojskowych RP płk. Janem Wroczyńskim a stroną kościelną - reprezentującym Stolicę Apostolską wizytatorem Achillesem Rattim, arcybiskupem warszawskim Aleksandrem Kakowskim i ordynariuszem sandomierskim bp. Marianem Ryxem, stanowisko naczelnego kapelana wojsk polskich powierzono ks. Janowi Pajkertowi, kapłanowi diecezji sandomierskiej. Natomiast 9 listopada tegoż roku płk Wroczyński w porozumieniu z abp. Kakowskim powołał konsystorz polowy. Jednocześnie najwyższe władze wojskowe II Rzeczypospolitej podjęły odpowiednie starania w celu ustanowienia przez Stolicę Apostolską biskupstwa polowego, zwieńczone sukcesem 5 lutego 1919 r.
Pierwszym biskupem polowym armii II RP został ks. dr Stanisław Gall - sufragan archidiecezji warszawskiej. Katolickie duszpasterstwo wojskowe w tym okresie, na początku drogi wiodącej do scalenia ziem polskich znajdujących się dotąd, przez 123 lata pod władzą trzech obcych państw, stanęło przed ogromem zadań duszpasterskich, oświatowo-wychowawczych, administracyjnych. Duszpasterzom wojskowym przypadła ważna rola w procesie religijno-moralnego, patriotycznego i obywatelskiego wychowania młodzieży odbywającej służbę wojskową. Tymczasem Episkopat Polski przeznaczył, decyzją z 1919 r., z powodu braku kadr, zaledwie do 5 proc. ogólnej liczby księży do pełnienia posługi kapelańskiej w wojsku II RP, co przełożyło się na liczbę ok. 250 kapelanów etatowych. Była to liczba niewystarczająca.
W okresie II Rzeczypospolitej organem wykonawczym biskupa polowego była Kuria Biskupia Wojsk Polskich. Dekretem z 14 kwietnia 1926 r. erygowany został także Sąd Biskupi Wojsk Polskich. Stosownie do podziału kraju na 10 wojskowych okręgów generalnych (później okręgów korpusów), katolicka służba duszpasterska w Wojsku Polskim podzielona została na 10 dekanatów, z których każdy posiadał 3 rejony duszpasterskie. Marynarka Wojenna miała odrębny dekanat, podobnie Korpus Ochrony Pogranicza.
Następca abp. Galla - biskup polowy Józef Gawlina, mianowany przez papieża Piusa XI w 1933 r., duży nacisk położył na kaznodziejstwo wśród wojskowych i ich rodzin, na tworzenie i rozwój organizacji religijno-kościelnych w parafiach wojskowych oraz propagowanie kultury katolickiej. Brał aktywny udział w pracach Episkopatu. Jego działalność w armii II RP popierał w pełni marszałek Józef Piłsudski.
Po upadku II Rzeczypospolitej abp Gawlina sprawował urząd biskupa polowego Polskich Sił Zbrojnych na Uchodźstwie (do 1947 r.). W 1949 r. został mianowany Opiekunem Duchowym Polaków na Uchodźstwie.
Kapelani wojskowi zapisali swoją piękną kartę w czasie wojny i okupacji - ich postawę symbolizuje ks. kmdr ppor. Władysław Miegoń. Po kapitulacji Oksywia, z własnej woli udał się z marynarzami do niewoli, by tam pełnić posługę kapelana. Zmarł w obozie w Dachau. Podobnie ks. Józef Stanek, pallotyn, kapelan w Powstaniu Warszawskim, powieszony przez Niemców 23 września 1944 r. na Czerniakowie. Papież Jan Paweł II wyniósł tych kapelanów do chwały błogosławionych 13 czerwca 1999 r., w gronie 108 męczenników II wojny światowej.
W nowej, pojałtańskiej rzeczywistości politycznej duszpasterstwo wojskowe w Polsce znalazło się pod całkowitą kontrolą władz komunistycznych. Władze nie zdecydowały się na jego likwidację. Polska, jako jedyny kraj bloku komunistycznego, zachowała instytucję kapelanów wojskowych; powoływano ich jednak bez pytania o to stosownych władz kościelnych. W tej sytuacji Episkopat Polski wydał 19 marca 1948 r. komunikat w sprawie duszpasterstwa wojskowego, nakazujący uzyskiwanie przez kapelanów jurysdykcji od ordynariuszy diecezji, na których terenie pracują. Stolica Apostolska natomiast w odpowiedzi na działania komunistycznych władz celem wykorzystania duszpasterstwa polowego do „doraźnych akcji politycznych”, 21 kwietnia 1948 r. wydała dekret uchylający postanowienia statutu duszpasterstwa wojskowego z 1926 r.
W PRL-u sprawami dotyczącymi duszpasterstwa w wojsku kierował generalny dziekan, pełniący funkcje administracyjne z ramienia Ministerstwa Obrony Narodowej. Działalność duszpasterstwa wojskowego została sprowadzona do posługi liturgicznej w kościołach garnizonowych usytuowanych poza jednostkami wojskowymi. Nie było mowy o regularnym odprawianiu Mszy św. dla wojska. Chodzenie do kościoła w mundurze, ochrzczenie dziecka lub przystąpienie do I Komunii św. groziło wstrzymaniem awansu. Oficerowie polityczni sporządzali listy rodzin wojskowych kultywujących praktyki religijne.
Przez wiele lat władze PRL-u traktowały istnienie Generalnego Dziekanatu WP jako jedną z oznak „tolerancji i swobód religijnych w Polsce”.
Dopiero przemiany społeczno-polityczne w Polsce w 1989 r. stworzyły warunki sprzyjające przywróceniu Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. Jan Paweł II wydał 21 stycznia 1991 r. dekret przywracający Ordynariat Polowy oraz bullę w sprawie nominacji ks. prał. dr. Sławoja Leszka Głódzia na biskupa polowego. Statut Ordynariatu Polowego, przyjęty przez Konferencję Episkopatu Polski, został zatwierdzony przez Stolicę Apostolską i wszedł w życie 28 lutego 1991 r. Zgodnie z dekretem Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie, Ordynariat Polowy rozpoczął swoje funkcjonowanie 31 stycznia 1991 r. Konsekracja biskupa polowego odbyła się na Jasnej Górze 23 lutego 1991 r., a następnego dnia biskup polowy odbył uroczysty ingres do katedry polowej Wojska Polskiego w Warszawie.

Przy pisaniu tekstu korzystałem m.in. z książki: J. Odziemkowski, ks. B. Spychała, „Duszpasterstwo wojskowe w Drugiej Rzeczypospolitej” oraz materiałów KAI.