Joanna Szczerbińska: - W tym roku Zakon Paulinów na Jasnej Górze obchodzi 700-lecie zatwierdzenia przez Stolicę Apostolską. Z tej okazji krakowskie wydawnictwo Biały Kruk przygotowało monumentalny album (320 stron, 400 zdjęć) o Sanktuarium, z fotografiami Adama Bujaka. Ojciec Doktor napisał do tej książki tekst wprowadzający oraz opracował kronikę Jasnej Góry. Co wyróżnia tę pozycję wydawniczą spośród innych?

O. Dr Jan Golonka: - Jasnej Górze poświęcono, oczywiście, bardzo wiele publikacji. Ale album ze zdjęciami Adama Bujaka, opublikowany tak starannie przez wydawnictwo Biały Kruk, będzie dla nas, paulinów, kojarzył się zawsze z 700-leciem zatwierdzenia Zakonu. Uświadomiliśmy sobie przy tej okazji jeszcze raz, jak wielkiej tradycji jesteśmy kontynuatorami. Chodzi tu nie tylko o tradycję religijną, ale też kulturalną. Myślę, że album „Jasna Góra. Częstochowa” bardzo dobrze oddaje tę podwójną rolę paulińskiej tradycji. Adam Bujak, artysta fotografik o szczególnej wrażliwości, potrafił te dwa aspekty dobrze wyczuć.

- Ars i sacrum splatają się na Jasnej Górze od zarania, o czym pisze Ojciec w swoim tekście. Czy również kompozycja graficzna albumu i sam dobór zdjęć ukazują owe nierozerwalne więzy między świętością i sztuką?

- Na pewno. Nierozerwalne połączenie świętości ze sztuką rzeczywiście stanowi jasnogórską specyfikę. Myślę, że dla wszystkich jest to oczywiste, iż ma to swoje źródło w tym, co stanowi przyczynę sprawczą zaistnienia naszego Sanktuarium - Cudownym Obrazie Matki Bożej. Jest on w takiej samej mierze świętym wizerunkiem, jak i fascynującym swą tajemnicą dziełem sztuki. Nie jest łatwo w książce albumowej połączyć wymiar sakralny, religijny z rzetelną informacją o artystycznych aspektach jakiegoś cudownego miejsca. Autorzy publikacji idą z reguły w jednym z tych kierunków, drugi akcentując jedynie w ograniczonym stopniu. Wielka kultura Adama Bujaka spowodowała, nie pierwszy zresztą raz, że zdołał w swoich zdjęciach zachować równowagę pomiędzy sztuką i świętością.

- Album oprowadza nas po wszystkich częściach klasztornego kompleksu. Ukazuje Jasną Górę zarówno jako Sanktuarium maryjne, dom wspólnoty paulińskiej, kompleks muzealny oraz byłą twierdzę. Czy można zatem powiedzieć, że czytelnik otrzymuje do rąk pozycję, która zadowoli tych, którzy Sanktuarium znają, a tych, którzy tu jeszcze nigdy nie byli, zachęci do pielgrzymki?

- Miejmy nadzieję, że tak właśnie będzie. Różnorodność fotografii zamieszczonych w albumie daje gwarancję, iż odbiorcy o różnych zainteresowaniach znajdą tu coś dla siebie. Może też będzie można dostrzec w Sanktuarium jakieś nowe aspekty? Nie można tego wykluczyć. Taka już jest rola sztuki, a przecież album ten w pełni zasługuje na miano dzieła artystycznego.

- Jak podoba się Ojcu Doktorowi pomysł autorów albumu, którzy oprócz najnowszych zdjęć Jasnej Góry pokazali też żywą historię - obchody milenium chrztu Polski, najwspanialszych współczesnych pielgrzymów jasnogórskich od Prymasa Tysiąclecia przez Karola Wojtyłę - Jana Pawła II po Benedykta XVI? Czy udało się pokazać żywe Sanktuarium?

- Na pewno. Adam Bujak nie jest jednym z wielu fotografików, któremu po prostu udało się znaleźć w odpowiednim czasie i na odpowiednim miejscu. Jest, nie zawaham się tego powiedzieć, Świadkiem - od lat bowiem daje osobiste świadectwo o życiu Polski i polskiego Kościoła. Nie wyobrażam sobie, aby tych „żywych” fotografii mogło zabraknąć w albumie autorstwa Adama Bujaka. To dlatego, że mają charakter osobistego świadectwa, wydają się tak żywe. Album zyskał dodatkowy walor.

- W książce Białego Kruka o Jasnej Górze zaprezentowane zostały także jasnogórskie święta - doroczne pielgrzymki, dożynki, „Pawełki”. Myślę, że wielu Polaków, niestety, nie ma pojęcia o tej kulturotwórczej roli Jasnej Góry, o jej żywotności. Album skłania do myślenia, że w otoczeniu Pani Jasnogórskiej stale coś się dzieje.

- My, paulini, jesteśmy niezmiernie dumni, że Jasna Góra walnie przyczynia się do żywotności zjawiska, które zwykle określamy w Polsce mianem kultury chrześcijańskiej. W ciągu długich dziejów klasztoru wielokrotnie znajdowali tu schronienie wybitni artyści (jak choćby w czasach „Solidarności”), a stworzone przez nich dzieła stawały się przedmiotem kontemplacji pielgrzymów. Tak jest i obecnie - dzieła nowoczesnego malarstwa włączone zostały do jasnogórskich ekspozycji sztuki, jak choćby w Muzeum 600-lecia Jasnej Góry.
Chciałbym tu zwrócić jeszcze uwagę na inny aspekt kulturotwórczej roli naszego Sanktuarium. Przybywają tu miliony pielgrzymów, dla których jakże często spotkanie z zabytkami, z dziełami sztuki, z pamiątkami narodowymi jest pierwszym tego rodzaju spotkaniem w życiu. Lekcja historii i kultury polskiej, jaką daje jasnogórskie wzgórze, także dla młodzieży, pozostaje niezapomniana. Dobrze, że istnieją muzea, dobrze, iż ludzie odwiedzają Wawel czy Zamek Królewski w Warszawie, ale skali emocji, jakie towarzyszą odwiedzinom Czarnej Madonny, nie da się porównać z niczym innym. Mało które miejsce w Polsce tak bardzo zasługuje na miano Pomnika Kultury Narodowej, jak właśnie Jasna Góra.

„Jasna Góra. Częstochowa”. Fotografie: Adam Bujak, teksty: o. Jan Golonka, o. Izydor Matuszewski, o. Bogdan Waliczek.
Trzy osobne wersje językowe: polska, angielska i niemiecka.
Format albumu: 235x300 mm, objętość 320 stron, papier kredowy, obwoluta, złocenia. Cena detal. 115 zł. Biały Kruk sp. z o.o. ul. Szwedzka 38, 30-324 Kraków, tel./fax (0-12) 260-32-90, (0-12) 260-34-50, handlowy@bialykruk.pl, www.bialykruk.pl.