„Bóg tak chce”

Był to pierwszy zakon religijny ufundowany przez krzyżowców w Ziemi Świętej - zakon Kanoników Regularnych Świętego Grobu, któremu w 1114 r. została nadana reguła św. Augustyna. W 1122 r. zakon został zatwierdzony przez papieża Kaliksta II. Kanonicy nosili białe płaszcze z czerwonym krzyżem o dwóch poprzecznych ramionach. Mieli oni bronić Bożego Grobu w Jerozolimie, modlić się w tym najświętszym dla chrześcijan miejscu i pełnić posługę duszpasterską. Ich zakonną dewizą, znaną z czasów wypraw krzyżowych, były słowa: Deus lo vult - „Bóg tak chce”. Pierwsi bożogrobcy przybyli do Polski w 1163 r. bezpośrednio z Ziemi Świętej, sprowadzeni przez Jaksę z Miechowa - uczestnika wypraw krzyżowych. W Miechowie powstał pierwszy w Polsce konwent i kościół pw. Grobu Pańskiego. Po podbiciu przez Arabów Jerozolimy Miechów stał się centrum Zakonu Bożogrobców na całą Europę. Imponującemu rozwojowi Zakonu w Polsce położył kres ukaz carski z 1819 r., kasujący Zakon. Dopiero po II wojnie światowej wśród Polonii na zachodzie Europy powstała myśl wskrzeszenia polskiej gałęzi Zakonu. Stało się to możliwe dopiero w latach 90. Pierwsze pasowanie na rycerzy Zakonu miało miejsce w archikatedrze warszawskiej 25 marca 1996 r. w obecności Wielkiego Mistrza Zakonu - kard. Carlo Furno. Mszy św. przewodniczył kard. Józef Glemp - Wielki Przeor Zakonu w Polsce. Przyjęto pierwszych członków do Zakonu Bożogrobców. Następna inwestytura miała miejsce w bazylice miechowskiej 17 kwietnia 1999 r. - w 900. rocznicę zdobycia przez krzyżowców Jerozolimy. Kolejne inwestytury odbyły się w Gnieźnie, Wrocławiu i Krakowie. Ostatnia miała miejsce 10 maja 2003 r. w Częstochowie.

Piękno i różnorodność

Bożogrobcy mieli na celu szerzenie kultu grobu Chrystusa, stąd też posiadali własną liturgię, zwaną rytem kościoła Grobu Chrystusa. Szczególnie bogatą oprawę liturgiczną nadawali pamiątkom męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Wielkoczwartkowe mandatum łączono z rozdawaniem podarków, a wielkopiątkową liturgię z praktyką zanurzania Ciała Pańskiego w niekonsekrowanym winie w celu jego konsekrowania. Szczególnym zwyczajem kościoła jerozolimskiego była tzw. ceremonia ognia w Wielką Sobotę. W każdą niedzielę okresu wielkanocnego obchodzono zaś wspomnienie zmartwychwstania Chrystusa. Niektórzy znawcy polskich zwyczajów liturgicznych upowszechnienie Bożego Grobu w Polsce przypisują właśnie bożogrobcom, zwanych też miechowitami.
Kard. Glemp powiedział kiedyś, iż członkowie Zakonu są spadkobiercami nie tylko chlubnej, wielowiekowej tradycji, ale także jedną z wielu wspólnot, które urzeczywistniają piękno i różnorodność Kościoła. Podkreślał, iż rycerze i damy powinni postępować tak, by w ich życiu objawiało się w pełni piękno i różnorodność kościoła.
Ceremoniał przyjmowania do Zakonu nawiązuje do czasów rycerskich. Dokonuje się go, używając miecza oraz ostróg - ważnej części rycerskiego stroju, symbolu honoru i godności. Kandydaci w geście zgody dotykają ostróg, a Wielki Przeor Zakonu kładzie na prawe ramię miecz, pasując na rycerzy. Natomiast kobietom nakłada się dystynktoria zakonne, czarny płaszcz i mantylkę, czyli koronkowy welon.