Przypisy:

1. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. Gaudium et spes, 1.

2. Por. tamże, 3.

3. Bulla ustanawiająca nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, Misericordiae vultus, 14-15.

4. Por. BENEDYKT XVI, Enc. Caritats in veritate, 43.

5. Por. tamże, 16.

6. Enc. Populorum progressio, 42.

7. „Społeczeństwo coraz bardziej zglobalizowane zbliża nas, ale nie czyni nas braćmi. Rozum sam potrafi pojąć, że ludzie są równi i dać podstawę ich obywatelskiemu współżyciu, ale nie potrafi zaprowadzić braterstwa” (BENEDYKT XVI, Enc. Caritas in veritate, 19).

8. Adhort. apost. Evangelii gaudium, 60.

9. Por. tamże, 54.

10. Orędzie na Wielki Post 2015 r.

11. Por. Enc. Laudato si’, 92.

12. Por. tamże, 51.

13. Przemówienie podczas noworocznej audiencji dla członków korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej, 7 stycznia 2013.

14. Tamże.

15. Por. BENEDYKT XVI, Przemówienie podczas Dnia refleksji, dialogu i modlitwy o pokój i sprawiedliwość w świecie. Asyż, 27 października 2011.

16. Por. Adhort. apost. Evangelii gaudium, 217-237.

17. "Dopóki nie wyeliminuje się wykluczenia i nierówności w społeczeństwie i między różnymi narodami, niemożliwe będzie wykorzenienie przemocy. Oskarża się o przemoc ubogich i ludy najbiedniejsze, ale bez równych szans różne formy agresji i wojny znajdą żyzną glebę, co wcześniej czy później doprowadzi do wybuchu. Gdy społeczność – lokalna, krajowa czy światowa – pozostawia na peryferiach część siebie, nie ma programów politycznych ani sił porządkowych czy bezpieczeństwa, które mogłyby zapewnić spokój bez końca. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że nierówność społeczna prowokuje do gwałtownej reakcji wykluczonych przez system, ale ponieważ system społeczny i ekonomiczny jest niesprawiedliwy u samych swych korzeni. Podobnie jak dobro dąży do udzielania się, tak też i zło, na które wyrażamy zgodę, czyli niesprawiedliwość, ma skłonność do poszerzania swej niszczącej siły i milczącego podważania podstaw każdego systemu politycznego i społecznego, niezależnie od tego jak bardzo wydaje się trwały” (Adhort. ap. Evangelii gaudium, 59).

18. Por. Enc. Laudato si’, 31; 48.

19. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2015, 2.

20. Bulla ustanawiająca nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, Misericordiae vultus, 12.

21. Por. tamże, 13.

22. JAN PAWEŁ II, Enc. Sollecitudo rei socialis, 38.

23. Tamże.

24. Por. tamże.

25. Por. Katecheza podczas audiencji ogólnej, 7 stycznia 2015.

26. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2012, 2.

27. Tamże.

28. Por. Anioł Pański, 6 września 2015.

29. Por. Przemówienie do delegacji Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Karnego, 23 października 2014.