Włodzimierz Rędzioch: – W tym roku przypada 40. rocznica wprowadzenia ustawy (nr 194 z 22 maja 1978 r.), w której zalegalizowano aborcję we Włoszech. Dlaczego swoją najnowszą książkę, upamiętniającą to smutne wydarzenie, zatytułował Pan „40 lat dla przyszłości”?

Carlo Casini: – Mamy za sobą naprawdę smutne czterdziestolecie, jeżeli weźmiemy pod uwagę liczbę nienarodzonych dzieci zabitych – za pozwoleniem państwa i z woli ich matek – przez krajową służbę zdrowia: prawie sześć milionów. Smutek wzrasta, gdy myślimy o nieudanych próbach niedopuszczenia do zatwierdzenia ustawy nr 194, a co gorsze – o „spisku” przeciw życiu, który w ciągu tych czterdziestu lat tak przybrał na sile, również dzięki wkładowi potężnych organizacji międzynarodowych, że dziś wysuwane są żądania uznania prawa do aborcji jako podstawowego prawa człowieka. Ale kto skupia wzrok na dziecku poczętym, ten zrozumie, że uznanie jego pełnej godności ludzkiej jest kamieniem węgielnym nowego humanizmu, oraz odkryje prawdę o proklamowanych prawach człowieka jako warunek wolności, sprawiedliwości i pokoju, odkryje sens ludzkiej godności jako kompas prowadzący ku społeczeństwu prawdy i miłości. Jest to sprawa epokowa o zasięgu planetarnym, więc jej rozwiązanie zajmuje dużo czasu. Nie możemy się poddawać i musimy patrzeć w przyszłość, kontynuować pracę z zaufaniem i wytrwałością. Pociesza mnie fakt, że dzięki działalności naszych Ośrodków Pomocy dla Życia (Centri di Aiuto alla Vita – CAV) narodziło się ponad 200 tys. dzieci, których matki zrezygnowały z aborcji, odnalazły entuzjazm młodości i dzisiaj nam za to dziękują. Udało nam się udokumentować tę działalność, z której możemy wyciągnąć wnioski na przyszłość.

– Wspomniał Pan o Ośrodkach Pomocy dla Życia, które zaczęły działać jeszcze przed ustawą o aborcji. Jaka była rola tych ośrodków?

– W 1975 r. dobrowolna aborcja we Włoszech była nadal przestępstwem. W styczniu tamtego roku odkryto we Florencji strukturę kierowaną przez Partię Radykalną, która przeszła do historii jako klinika aborcyjna, w której lekarz i przedstawiciel firmy farmaceutycznej przeprowadzali aborcje, 30-40 dziennie – w ciągu roku z całych Włoch przybyło do tej „kliniki” 30 tys. kobiet. Radykałowie bronili się, twierdząc, że ich organizacja udzielała pomocy kobietom, a pieniądze, które otrzymali, były jedynie czymś symbolicznym. Odpowiedzią florenckiego społeczeństwa było zorganizowanie pierwszego włoskiego Ośrodka Pomocy dla Życia, którego program określa motto: „Trudności życia nie przezwycięża się, niszcząc życie, ale pokonując trudności”. Za przykładem Florencji poszły całe Włochy – dziś mamy 350 ośrodków CAV, dzięki którym, tak jak wspomniałem, narodziło się ponad 200 tys. dzieci. Nasze ośrodki nie tylko pomagają matkom, ale także odgrywają rolę kulturową, ponieważ ich działalność świadczy, że dzieci, zanim się urodzą, są istotami ludzkimi. Kiedy dziecko jest już w niebezpieczeństwie życia, całe społeczeństwo się mobilizuje, aby je uratować. To samo należy uczynić na rzecz nienarodzonych dzieci. Z tego powodu CAV podkreślają specyfikę ich zaangażowania, tzn. ratowanie każdego zagrożonego życia.

– 40 lat ustawy o aborcji pokrywa się z 40-letnim okresem działania włoskiego Ruchu na rzecz Życia. Jaki był wkład ruchu w obronę życia?

– Włoski Ruch na rzecz Życia (MPV) nie dopuścił do tego, aby po wprowadzeniu ustawy aborcyjnej i po przegranym w 1981 r. referendum dotyczącym jej wycofania uznano aborcję za zamknięty rozdział. Ruch wniosł swój wkład w utrzymanie tego problemu w świadomości ludzi nie tylko dzięki CAV, ale także przez działania kulturalne, które często przekładały się na działania legislacyjne w parlamencie, a niekiedy wywoływały gorące debaty w mediach. Sprawił, że argument stał się jeszcze bardziej obecny dzięki budowaniu jedności różnych ruchów i stowarzyszeń katolickich, oraz przyczynił się do powstania Forum Rodzin (Forum delle Famiglie), Stowarzyszenia Nauka i Życie (Associazione Scienza e Vita) i Forum pracowników służby zdrowia o inspiracji chrześcijańskiej.

– Wielka wiarygodność włoskiego Ruchu na rzecz Życia opiera się na fakcie, że w swej walce przeciw aborcji ruch nigdy nie potępiał kobiet, które dokonały aborcji, i bronił życia nie tylko teoretycznie, ale też praktycznie, pomagając tysiącom kobiet, aby mogły urodzić, utrzymać i wychować dzieci. Jakie świadectwo powinni dawać katolicy, aby ich zaangażowanie w obronę życia było wiarygodne?

– Stan człowieka przed narodzinami jest szczególny i niepowtarzalny. W rzeczywistości jego największą obroną są umysł i serce matki. Bardzo trudno jest uratować rodzące się życie bez współpracy matki. Dlatego musimy obudzić w kobietach wrodzoną odwagę przyjęcia ich dzieci; ale odwaga nie może być nieumotywowana. A taką motywacją jest uznanie dziecka za istotę ludzką. Niestety, gdy spiskuje się przeciwko życiu, kładzie się mocny nacisk na zakwalifikowanie poczętego dziecka jako „zlepek komórek” lub tkankę podobną do włosów, paznokcia lub kawałka skóry. Kiedy to przekonanie przenika serce i umysł kobiety, trudno jej się przeciwstawić opcji aborcji, jeśli ciąża nie jest pożądana lub jeśli stwarza trudności. Dlatego trzeba przekonać matkę, że dziecko jest dzieckiem, od kiedy zaczyna rosnąć w jej łonie. Chociaż słowa nie wystarczą – potrzebna jest postawa przyjaźni, miłości i dzielenia się. Św. Jan Paweł II nauczał tego, gdy w końcowej modlitwie encykliki „Evangelium vitae” skierowanej do Maryi, Jutrzenki nowego świata, prosi Ją, aby chrześcijanie umieli głosić Ewangelię życia „otwarcie i z miłością”.

– Bronił Pan życia jako poseł do Parlamentu Europejskiego przez 5 kadencji, tzn. przez ponad 20 lat. Jak Pan ocenia ewolucję sytuacji w Europie na płaszczyźnie szacunku dla życia?

– Niestety, sytuacja w Parlamencie Europejskim się pogorszyła. Wszystkie kraje członkowskie zalegalizowały aborcję – ostatnia była Irlandia. W Polsce wciąż istnieje pewien opór, ale ogólny obraz jest ponury. W przeszłości udało nam się odnieść kilka ważnych zwycięstw: w 1989 r. parlament zatwierdził dwie rezolucje w sprawie sztucznej prokreacji i inżynierii genetycznej i zachęcił państwa do uregulowania sprawy, uznając prawo do życia poczętego – niestety, państwa nie respektowały tego wskazania. W 1992 r. parlament odrzucił rezolucję, którą chciano usprawiedliwić eutanazję; w 1998 r. zatwierdzono dyrektywę biotechnologiczną, która zakazuje patentowania wynalazków, które zakładają niszczenie ludzkich embrionów. Jednak dziś międzynarodowe naciski i kultura poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej sprawiają, że w Parlamencie Europejskim odnotowujemy postawę przychylności wobec aborcji i niszczenia ludzkich embrionów w kontekście prokreacji wspomaganej medycznie. Nazywam tę sytuację „niepokojem Europy”, ponieważ w rzeczywistości w Europie ani parlament, ani organy sądownicze nie potrafią zanegować człowieczeństwa poczętego dziecka, ale mimo to podejmują decyzje, które odzwierciedlają całkowitą wolność w niszczeniu rodzącego się życia.

– Jest Pan inicjatorem kampanii „Jeden z nas” („One of us”). Dlaczego tak ważne jest uznanie godności dziecka w łonie matki jako godności „jednego z nas”?

– W gruncie rzeczy Europa, jak i lobby aborcyjne na całym świecie, nie chce dostrzegać poczętego dziecka. Ponadto fundusze unijne trafiają do organizacji międzynarodowych – wystarczy wymienić International Planned Parenthood Federation (IPPF) czy Marie Stopes, które na całym świecie propagują aborcję i jej dokonują, przydzielają duże sumy pieniędzy na badania, w których niszczy się embriony, oraz finansują aborcję w niektórych państwach trzeciego świata. Inicjatywa „Jeden z nas” miała „zmusić” Europę do spojrzenia na poczęte istoty. Ale choć inicjatywa ta zebrała prawie 2 mln podpisów we wszystkich krajach Europy i była pierwszą w kolejności chronologicznej, Komisja Europejska po raz kolejny odmówiła zajęcia siępoczętym życiem i zdecydowała się ignorować tę inicjatywę obywatelską. Niestety, trybunał pierwszej instancji postąpił tak samo, ale Komitet organizacyjny „Jeden z nas” odwołał się do Wielkiej Izby Trybunału (Grand Chamber). Zobaczymy, jaki będzie rezultat. Polska wniosła swój wkład we wsparcie inicjatywy „Jeden z nas”, a teraz powstała stała Europejska Federacja o nazwie „Jeden z nas dla życia i godności człowieka”, która w dalszym ciągu będzie podejmować działania, aby godność ludzka była uznana, począwszy od poczęcia.

– Jak powinniśmy prowadzić batalię kulturową w obronie życia, gdy tak wiele krajów i organizacji międzynarodowych, a co gorsza, same kobiety traktują aborcję już jako „prawo człowieka”?

– Z naszego doświadczenia wyciągnęliśmy dwa wnioski, które mogą budzić nadzieję na zwycięstwo życia. Po pierwsze, uznanie poczętego dziecka za istotę ludzką, a więc za podmiot, a nie przedmiot, czyli za jednego z nas. Temu twierdzeniu, które jest dziś wsparte nowoczesną nauką i rozumem, trudno się oprzeć. Dlatego zamiast domagać się więzienia dla kobiet, które dokonały aborcji, należy nalegać na wskazywanie dziecka poczętego jako istoty ludzkiej. A jak już powiedziałem, uznanie poczętej istoty za jednego z nas jest fundamentem nowego humanizmu. Trzeba zrozumieć, że solidarność z ostatnimi z ludzi czerpie siłę z pierwszej elementarnej solidarności wobec dzieci. Po drugie, absurdem jest to, że nieliczna grupa kobiet jest w stanie narzucić całemu społeczeństwu ideę aborcji jako podstawowego prawa. A przecież znacznie więcej kobiet właśnie w macierzyństwie wyraża swoją odwagę i miłość. To one muszą dojść do głosu i zbudować nowy feminizm, który uciszy ten stary.

– 40. rocznica wprowadzenia aborcji we Włoszech zbiega się z 40. rocznicą wyboru Jana Pawła II. Jaka była rola Papieża w dziedzinie bioetyki i obrony życia?

– Św. Jan Paweł II był naprawdę gigantem życia. W jednym z pierwszych przemówień do pracowników Kurii Rzymskiej zapewnił, że nigdy nie zaprzestanie mówić o wartości życia, że będzie korzystał z każdego spotkania i podróży. W ostatnim przemówieniu do ambasadorów reprezentujących wszystkie państwa świata wskazał największe wyzwania dnia dzisiejszego: pokój, chleb, wolność sumienia, życie. Ale – dodał – pierwszym wyzwaniem jest życie. Kiedy w 1981 r. we Włoszech odbyło się referendum w sprawie aborcji (niestety, przegrane), nie obawiał się wspierać Ruchu na rzecz Życia. A w przemówieniu pod koniec 1981 r. – roku zamachu na jego życie, kiedy to 13 maja został trafiony pociskami Alego Agcy – powiedział, że uważa swoje długie cierpienie za zadośćuczynienie za zdradę Włochów. Jego encyklika „Evangelium vitae” pozostaje fundamentalnym dokumentem, który można uznać za najważniejsze wydarzenie w ciągu ostatnich 40 lat, tzn. od zatwierdzenia włoskiej ustawy o aborcji. Myślę, że każda wspólnota chrześcijańska powinna ponownie i uważnie przeanalizować tę encyklikę.