AGNIESZKA DZIARMAGA: - Tegoroczną Wielkanoc w Rzymie, a w zasadzie Wielki Post, zdominowały wydarzenia związane z rezygnacją Benedykta XVI i konklawe. W tym sensie był to historyczny czas. Jak go Ksiądz przeżył i zapamięta?

KS. RAFAŁ DUDAŁA: - Wielkanoc w Rzymie Anno Domini 2013 jest inna, bo inny też był Wielki Post - tutaj, ale i przecież w całym Kościele. Można rzec, iż czas czterdziestodniowej refleksji nie rozpoczął się w Środę Popielcową, ale dwa dni wcześniej, w poniedziałek 11 lutego w Sali del Concistoro, wraz z decyzją Benedykta XVI o rezygnacji z urzędu Biskupa Rzymu. Do tradycyjnych praktyk tego okresu - modlitwy, postu i jałmużny, dołączyło… zaskoczenie.
Rzym, co wcale nie jest rzeczą odkrywczą, kryje w sobie swoiste misterium. Z jednej strony to wymiar profanum, za którym stoi urzekająca historia tego miasta, pisana kolejnymi tysiącleciami. Nie sposób zrozumieć chrześcijańskiego fenomenu Rzymu, nie ocierając się choćby o jego antyczne korzenie. Wszystko o tym mówi - od Forum Romanum po Via Appia prowadzącą do katakumb; od Palatynu po Janikulum. Miasto ducha, które - wbrew temu, co można sądzić - nieprzerwanie przyciąga rzesze pielgrzymów (turystów) z najdalszych zakątków sekularyzującego się świata. Zwłaszcza w okresie wielkanocnym.
Ale przecież Rzym to także sacrum, zwłaszcza w jego katolickim kształcie - cztery bazyliki większe i niezliczona liczba pomniejszych kościołów (mówi się, że w samym mieście jest blisko 4 tys. wszelakich bazylik, kościołów czy kaplic). Owszem, na każdym kroku napotykamy arcydzieła sztuki architektonicznej, rzeźbiarskiej czy malarskiej na przemian z kiczowatą prezentacją religijnych tematów. Ale wszystko to służyć ma szczerej pobożności, dla której paschalne orędzie pozostaje ze wszech miar uprzywilejowane.

- Czy włoska Wielkanoc jest inna niż polska? Jakie nastroje dominują w wielkanocne dni?

- To, co chrześcijańskie, jest przede wszystkim uniwersalne. Stąd też liturgia Triduum Paschalnego ma wszędzie ten sam przebieg. W Wiecznym Mieście, co zrozumiałe, zyskuje ona na znaczeniu zarówno przez obecność Ojca Świętego, jak i przybywających na te dni wiernych z całego świata. Znacznie inaczej to wszystko wygląda poza Watykanem, poza Rzymem, poza wielkimi ośrodkami miejskimi.
Od kilku już lat pomagam w posłudze na terenie parafii położonej nie tylko w innej, nie rzymskiej diecezji, ale też w innym regionie (Marche, diecezja San Benedetto del Tronto). Owszem, uniwersalny charakter chrześcijańskiej liturgii tych dni pozostaje niezmieniony, jednak lokalny koloryt połączony z włoską ekspresją mógłby niejednego katolika znad Wisły zadziwić. Dla przykładu: organizowane w wielkopiątkowy wieczór uroczyste procesje, podczas których niesie się figury Chrystusa Zmarłego czy też Matki Boleściwej, są ze wszech miar wyrazem pobożności. Czym jednak wytłumaczyć towarzyszącą im obecność kilku orkiestr dętych? O innych „fajerwerkach” nie wspomnę, by szacownych liturgistów o zawrót głowy nie przyprawić. W Wielką Sobotę nie ma zwyczaju błogosławieństwa pokarmów, a cała radość świętowania skoncentrowana jest na niedzieli. Choć rzadko która parafia wstaje wcześnie rano, by celebrować Mszę rezurekcyjną, to zwykle Niedziela Wielkanocna gromadzi największą liczbę wiernych w skali całego roku liturgicznego (ok. 35 proc. włoskich katolików regularnie zjawia się w niedzielę w kościele). A po Mszy św. tradycyjny obiad rodzinny, na którym - obowiązkowo - podaje się baraninę. Zaś Poniedziałek Wielkanocny to zwykle wyjazd w plener, co ma być nawiązaniem do uczniów opuszczających mury miasta i udających się do Emaus. A wszystko to na sucho, to znaczy nikt nikogo wodą tutaj nie polewa.
Tak więc w Rzymie, ale i poza jego granicami, tradycja miesza się z nowoczesnością, to, co znane z niespodziewanym, rytuał z oczekiwaniem na nowe: włoskie z argentyńskim…

- No właśnie. W tym roku rzymsko-watykańska Wielkanoc zyskuje - można powiedzie - „nową jakość”, w osobie nowego Następcy św. Piotra...

- Tegoroczna Wielkanoc w Wiecznym Mieście zyskała nowego uczestnika - to oczywiście Ojciec Święty Franciszek. Pierwszy papież z Ameryki Południowej, pierwszy jezuita, pierwszy o tym imieniu, a tym samym - pierwszy raz przewodniczący obrzędom Triduum Paschalnego w rzymskiej diecezji. Jak wiemy - przyjęty został niezwykle ciepło, a pełna skromności postawa już od pierwszych chwil zjednała mu sympatię miasta. Trudno, rzecz jasna, już teraz przewidywać, jak będzie wyglądał nowy pontyfikat - jedno zaś nie pozostawia wątpliwości: jesteśmy świadkami znaczącego przełomu nie tylko w dziejach papiestwa (co potwierdzają chociażby przytoczone wyżej „pierwsze”), ale także w odniesieniu do propozycji „samorozumienia się” Kościoła początku trzeciego tysiąclecia.
Po dziś dzień zachowuję w pamięci żywe wspomnienie tamtego środowego wieczoru, 13 marca: biały dym i zaskoczenie tak szybko zakończonym konklawe. I słowa kardynała protodiakona, że to Jorge Mario kardynał Bergoglio. I zdziwienie, że Francescus... I ciszę, i pierwsze oklaski, nieśmiałe okrzyki: „Francesco! Francesco!”. Pamiętam zupełną bezradność i kompletny brak klucza dla właściwej interpretacji tej decyzji Ducha Świętego! Argentyńczyk, zakonnik, 76 lat, nie był papabile i jeszcze ten wybór imienia...
I oczekiwanie, i wreszcie pierwsze pozdrowienie: „Fratelli e sorelle, buonasera”, po którym rzymianie go pokochali! I kolejne słowa: o ewangelizacji, o trosce o Kościół w Rzymie, który ma przewodzić w miłości. I modlitwa w intencji Czcigodnego Poprzednika, i prośba o modlitwę połączona z gestem pokornego ukłonu. Prosty, szczery uśmiech...
Jeśli chrześcijaństwo jest rzeczywiście drogą, a czas paschalny szczególnym tego wyrazem - nie mamy więc my, chrześcijanie, wyboru, jak tylko wyruszyć. Pokorny Współpracownik Winnicy Pańskiej kończył swój pontyfikat słowami: „Odtąd będę już tylko zwykłym pielgrzymem, który rozpocznie ostatni etap swojej ziemskiej wędrówki”. Z kolei jego następca, wezwany aż z „końca świata”, rozpoczął od zaproszenia: „A teraz zacznijmy tę wspólną drogę...”.