Elitarny korpus

Te blisko 120 tysięcy urzędników to korpus służby cywilnej. Na mocy konstytucji działa on w urzędach administracji rządowej „w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa”. Choć korpus stanowi mniejszość w grupie wszystkich polskich urzędników (najwięcej, bo ok. 250 tysięcy osób zatrudniają samorządy), ale jest to mniejszość o niezwykle doniosłym znaczeniu dla bieżącego działania państwa i dla jego przyszłości.

Służba cywilna to ludzie zatrudnieni w Kancelarii Premiera i we wszystkich ministerstwach. To także urzędnicy pracujący w urzędach centralnych (takich jak Urząd Regulacji Energetyki albo Główny Inspektorat Farmaceutyczny) i w urzędach wojewódzkich. Służba cywilna to też pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej, placówek zagranicznych na całym świcie oraz wojewódzkiej i powiatowej administracji terenowej.

Zadania państwa, czyli co dokładnie?

Rządowi urzędnicy zapewniają merytoryczne i organizacyjne wsparcie każdemu demokratycznie wybranemu rządowi Rzeczypospolitej Polskiej. Każdy kolejny premier i jego ministrowie bazują na wiedzy i doświadczeniu członków korpusu służby cywilnej. Urzędnicy tworzą projekty ustaw i rozporządzeń, które zazwyczaj, po przejściu żmudnego procesu legislacyjnego, stają się później obowiązującym prawem. Ci sami urzędnicy uczestniczą w pracach grup roboczych Unii Europejskiej, wpływając na kształt prawa wspólnotowego. Pracownicy urzędów centralnych koordynują specjalistyczne kwestie związane z funkcjonowaniem polskiego transportu, ochrony środowiska, sieci sanepidów itd. Pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej odpowiadają z kolei za pobór podatków, z których później finansowane są działania m.in. polskiej policji, szkół publicznych i uczelni wyższych oraz całego wymiaru sprawiedliwości.

Etyka urzędnika

Wszystkie te działa członkowie korpusu wykonują respektując określony, a być może nieoczywisty dla osób spoza tego środowiska zestaw zasad etycznych. Są nimi przykładowo lojalność i neutralność polityczna, których przestrzega się, aby prywatne poglądy urzędnika nie miały wpływu na jakość realizowanych przez niego zadań. Niezależnie od tego czy rządzi prawica, czy lewica nasze państwo musi działać, a jego urzędnicy muszą sumiennie wykonywać powierzone im obowiązki. Paradoksalnie więc służba cywilna jest jednym z filarów demokracji, gdyż z jednej strony jest ona „narzędziem” polityków do przekuwania słów (obietnic) w czyny (reformy), a z drugiej – gdy działa sprawnie – wytrąca z ich rąk wygodny argument, że złożonych obietnic nie dało się zrealizować, bo „procedury”, bo „imposybilizm”, bo „resortowość” itd.

Korpus służby cywilnej realizuje kluczowe zadania państwa polskiego. Warto więc zadbać o to, aby jego członkowie zostali zauważeni, docenieni i aby zapewniano im właściwe warunki pracy.

Wojciech Kaczor, Prezes Fundacji Sprawne Państwo (www.sprawnepanstwo.org)